کرامت و مکرمت «تقوی» بر «جویم» و «لارستان»

به قلم استاد احمد حبیبی

از دفتر زمانه فتد نامش از قلم هر ملتی که مردم صاحب‏ قلم نداشت
فرخی یزدی- محمد (یزد 1306ق. – تهران 1318ش.)

دانش‏آموز «دبیرستان مصطفویّه‏ی بستک» بودم و به مطالعه و خواندن کتاب ، علاقه‏ای وافر داشتم . آقای «محمدابراهیم بهنیای لاری» مدیر توانمند دبیرستان ، مرا به عنوان مسؤول کتابخانه ، به دانش‏آموزان معرفی کرد و کلید آن اتاق پر از کتاب را به من سپرد .
از آن روز که کلاس هفتم دبیرستان نظام قدیم یعنی اولین سال دوره‏ی اول متوسطه را می‏گذراندم ، رسماً اهل کتاب شدم . ساعات بی‏کاری و روزهای تعطیلی را با چند نفر از هم‏ولایتی‏ها در این مکان و در کنار «یاران مهربان» سپری می‏کردیم . راستی که چه بسیار باصفا و دوست‏داشتنی بود که هرگز مرواد از یادم !
به ادبیات ، شعر ، تاریخ ، جغرافیا و ... عشق می‏ورزیدم . با دوستان ، پشت تنها میز بزرگ مطالعه‏ی کتابخانه‏ی دبیرستان می‏نشستیم و با سنجش معلومات عمومی ، یک‏دیگر را امتحان و نفر اول ، دوم و سوم را تعیین می‏کردیم .
کتابخانه ، دارای کتاب‏های گوناگون و متعدد و در مقولات متنوّع بود و در این بین ، آثار و نوشته‏های محلی ، جاذبه‏ی بیشتری داشتند .
از جمله کتاب‏های مورد توجهم ؛ «لارستان کهن» تألیف «دکتر احمد اقتداری گراشی» بود که با قطع رقعی ، کاغذ کاهی در چاپ‏خانه رنگین تهران به تاریخ آذر ماه 1334 چاپ و به بازار کتاب عرضه شده بود . این کتاب را مرحوم «مصطفی‏قلی عباسی» شهردار فرهنگ‏دوست و فرهنگ‏پرور بستک با دست‏خط نستعلیق و زیبای خود به کتابخانه‏ی دبیرستان مصطفویه ، اهدا کرده بود .
«لارستان کهن» مرجعی ممتّع و منبعی ارزنده و برازنده‏ی اهل تحقیق و تفحّص در شناخت جنوب ایران زمین و خلیج فارس و سواحل و کرانه‏هایش می‏باشد که با قلم عالمانه و توأم با وسواس مورخ معروف و دانشمند خلیج فارس شناس معاصر ؛ «دکتر احمد اقتداری» به نگارش در آمده است .
در این کتاب مستطاب از جای جای لارستان باستان و پرداستان ، گفته‏ها نقل شده و از مراجع مختلف ، در تأیید مطالب، مدرک‏ها ارائه گشته است .
درباره‏ی «بخش جویم» چنین مسطور است :
جُویُم
«یاقوت حمودی» در کتاب معجم‏البلدان از جُویُم به تفصیل سخن گفته و جویم را با فتح یا «جُویَم» خوانده است و می‏نویسد : شهری است در فارس که آن را «جویم ابی احمد» گفته‏اند . وسعت بلوک آن 10 فرسخ است که از جبال احاطه شده و دارای نخلستان‏ها و بوستان‏های بزرگ است که به وسیله‏ی قنوات ، آبیاری می‏شوند و نیز دارای نهر کوچکی است که از جانب بازار جویم می‏گذرد و «ابو احمد هجر بن احمد الجویمی» از این شهر است که مردی دانشمند و دانش‏پرور بوده است و او را «ابوبکر محمد بن الحسن بن درید» که در سال 324 مرده ، ستوده است .
«ابو سعد محمد بن عبدالجبّار المقری» معروف به جویمی از این شهر است که راوی قرآن بوده روایات را بر «ابی طاهر بن سوار» قرائت کرده است .
«ابو عبدالله محمد بن ابراهیم الجویمی» ، «ابوبکر عبدالعزیز بن عمر بن علی الجویمی» و بسیاری از مشاهیر فارس و جنوب ایران زمین نیز از جمله بزرگان جویم بوده‏اند .
نام «جویم» در «بستک» ، نامی آشنا و شناخته شده است ، چرا که یکی از بزرگ‏ترین و مشهورترین دانشمندان و مورخان بستکی ، یعنی «مرحوم محمداعظم بنی‏عباسیان» مؤلف محترم کتاب گران‏قدر و ارزشمند «تاریخ جهانگیریّه و بستک» ، سال‏ها بخشدار بستک و مدت‏ها نیز بخشدار جویم بوده است .
وقتی با دوست دانشمندم «استاد کرامت‏الله تقوی» آشنا شدم ، تعریف می‏کرد زمانی که برای انجام تحقیقات و پژوهش‏هایم به بخشداری جویم ، مراجعه می‏نمودم و در قسمت بایگانی ، مدارک و نوشته‏ها را بررسی می‏کردم ، متوجه می‏شدم که مفیدترین اطلاعات با دست‏خط زیبای بنی‏عباسیان بستکی به نگارش در آمده و بسیار جالب بایگانی و نگه‏داری شده‏اند .
این‏جانب ، هنگامی که در سال 1378 به عنوان آخرین بخشدار بستک ، منصوب شدم در بخشداری بستک نیز به سلیقه و حسن‏خط و نگارش و معلومات شادروان محمداعظم بنی‏عباسیان ، بیش از پیش واقف شدم و به یاد سخن استاد تقوی افتادم .
با کرامت و مکرمت محقق و پژوهشگر لارستانی «کرامت‏اله تقوی» ، کتاب «جغرافیای عمومی بخش جویم» به عنوان تحفه و ره‏آوردی از دانشگاه تهران به دوست‏داران کتاب و کتاب‏خوانی منطقه ، عرضه شد تا باشد که با مطالعه‏ی این منبع خواندنی و مرجع ماندنی ، این خطّه از میهن عزیزمان به روشی علمی در ذهن و ضمیر جامعه جای بگیرد و معرفّی گردد .
این کتاب ، در قطع وزیری ، جلد شمیز ، به شمارگان 3000 نسخه ، به قیمت 1400 تومان ، مشتمل بر 512 صفحه ، در سال 1376 ، توسط انتشارات راه‏گشای شیراز به بازار کتاب تقدیم شده است .
کتاب در اصل ، تحقیقی است که نویسنده در دوران تحصیل در دانشگاه تهران با عنوان طرح جامع برای عمران منطقه‏ی جویم در قالب تز و پایان نامه‏ی دانشجویی ، انجام داده است .
جغرافیای عمومی جویم ، دارای مقدمه و در بر گیرنده‏ی 17 فصل می‏باشد :
فصل اول : معرفی روستاها ، دهستان‏ها و بخش جویم
فصل دوم : مشخصات طبیعی بخش جویم
فصل سوم : منابع و مسایل آب در بخش جویم
فصل چهارم : جمعیت بخش جویم
فصل پنجم : کشاورزی بخش جویم
فصل ششم : دامداری بخش جویم
فصل هفتم : صنایع‏دستی بخش جویم
فصل هشتم : برق در بخش جویم
فصل نهم : راه و ترابری در بخش جویم
فصل دهم : زلزله در بخش جویم
فصل یازدهم : عشایر بخش جویم
فصل دوازدهم : اعتقادات و تفریحات عمومی اهالی جویم
فصل سیزدهم : تاریخ ، نژاد و زبان مردم جویم
فصل چهاردهم : مدارس ، دانشمندان و شهدای بخش جویم
فصل پانزدهم : آثار باستانی بخش جویم
فصل شانزدهم : فهرست جداول ، نقشه‏ها ، نمودارها و عکس‏های کتاب
فصل هفدهم : منابع و مآخذ جغرافیای عمومی بخش جویم
استاد کرامت‏الله تقوی فرزند محمدتقی به سال 1347 در جویم از توابع لارستان فارس ، چشم به جهان گشود . تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در زادگاه خویش و دبیرستانی را در شیراز گذراند و پس از اخذ دیپلم در دانشگاه تهران قبول شد و در رشته‏ی جغرافیای انسانی به اخذ مدرک لیسانس نائل آمد . سال‏هاست که در دبیرستان‏های جویم به تدریس اشتغال دارد و با پذیرش مسؤولیت کتاب‏خانه‏ی عمومی جویم ، به این مرکز کتاب و کتاب‏خوانی سر و سامان داده است . در کنار تدریس و تحصیل ، حاصل تحقیقات و پژهش‏های خویش را به نگارش و تألیف می‏رساند که عبارتند از :
1- جغرافیای عمومی بخش جویم
2- جویم شهر صالحان
3- نهضت آیت‏الله لاری و اثرات آن بر منطقه‏ی جویم
4- بزرگان جویم
5- تقویم لارستان
6- تقویم تاریخ جویم
7- جغرافیای تاریخی جویم
8- جغرافیای تاریخی کاریان
9- جغرافیای عشق
10- جغرافیای گیاهی بخش جویم
11- کلیّات احادیث امام حسن عسکری (ع)
12- تصحیح و ترجمه‏ی تقویم‏المحسنین
13- اختراعات و اکتشافات دانشمندان اسلامی
14- داستان‏های معلم شهید دکتر علی شریعتی
15- شخصیت‏های بشری در آثار شهید شریعتی
16- شاعران بخش جویم
17- حضور خلوت (شاعران معاصر لارستان)
18- بخش جویم ، نگین سبز لارستان
اینک استاد تقوی در مقطع کارشناسی ارشد رشته‏ی تاریخ ، مشغول به تحصیل می‏باشد که ضمن آرزوی موفقیت تامّ و تمام برای مشارٌالیه ، چشم‏انتظار آنیم که کماکان با تتبعات ارزنده و تحقیقات فزاینده‏ی خویش ، بتوانند در تنویر افکار عمومی ، مثمر ثمر فراوان بوده ، همچون نخلی پربار و شهدآفرین ، کام جامعه را شیرین و شکّرین نمایند .

منبع:هیمه 5، پیوست نامه فرهنگ و زبان صحبت نو ویژه گراش، شماره بیست و دوم، شهریور1387